និយាយរឿង «នាងណាត» លោកអ្នកជាច្រើនសុទ្ធតែបានស្គាល់ហើយថា តើជាអ្នកណា ហើយច្បាស់ណាស់ថា លោកអ្នកភាគច្រើនប្រាកដជាធ្លាប់បានទស្សនាភាពយន្តថៃដ៏សែនរន្ធត់នោះ មិនខាន។ សព្វថ្ងៃ ព្រលឹងនាងណាត មិនគ្រាន់តែជាភាពយន្តនោះទេ គឺបានក្លាយទៅជាប្រវត្តិដ៏កំសត់របស់ប្តីប្រពន្ធក្នុងសម័យសង្គ្រាម ទៀតផង។
អ្នកមានជំនឿ ជនជាតិថៃ បានលើកយករឿង «ព្រលឹងនាងណាត – Mae Nak» មកអះអាង ដោយគេជឿថា ព្រលឹងរបស់នាងកំពុងតែស្ថិតនៅក្នុងវត្ត មហាបុត្រ និងកំពុងជួយសម្រេចបំណងរបស់មនុស្ស ដើម្បីកុំអោយដូចនាងដែលក្តីរំពឹងរងចាំប្តីត្រូវបាត់បង់ ព្រោះតែនាងបានស្លាប់មុនពេលគេមកដល់។
រឿងបានតំណាលមកថា….
កាលពីប្រហែល១៧២ឆ្នាំមុន (ផ្ទៀងផ្ទាត់និងឆ្នាំ ២០២២) គឺក្នុងកំឡុងឆ្នាំ ១៨៥០ នារីម្នាក់ឈ្មោះ នាងណាត រស់នៅតាមបណ្តោយដងទន្លេរ Prakanong។ នាងបានរៀបការជាមួយបុរសម្នាក់ឈ្មោះ ម៉ាក និងរស់នៅជាមួយគ្នាបានមួយរយៈ។
ក្រោយមកស្រុកទេសក៏កើតសង្គ្រាម, ទំនងជាសង្គ្រាមរវាងសៀម និងភូមា ចន្លោះឆ្នាំ ១៨៤៩ – ១៨៥៥ (គេហៅថា សង្គ្រាម Kengtung Wars, ជាសង្គ្រាមឈ្លានពានរបស់សៀមទៅកាន់ខេត្ត Kengtung ឬKyaingtong របស់ប្រទេសភូមា ) នាយម៉ាកជាប្តីត្រូវបានគេកេណ្ឌទៅធ្វើជាកងទ័ព ក្នុងពេលដែលនាងណាកំពុងមានផ្ទៃពោះ។ នាយម៉ាក សន្យាថា ពេលចប់សង្គ្រាមនឹងវិលត្រឡប់មករកប្រពន្ធកូនវិញ ប៉ុន្តែជាអកុសល នាយម៉ាកបានត្រូវរបួសធ្ងន់ធ្ង និងត្រូវបានសម្រាកព្យាបាលនៅឯស្រុកឆ្ងាយ។ ចំនែកនាងណាតជាប្រពន្ធឯនេះវិញ ក្រោយពេលគំរប់ខែឆ្លងទន្លេ និងដោយសារបាត់ដំណឹងប្តីផង នាងមានកង្វល់យ៉ាងខ្លាំង ទើបធ្វើឲ្យរឿងអកុសលកើតឡើង នាងណាត បានស្លាប់ដោយសារការសម្រាលកូនមិនចេញ។ អ្នកស្រុកបានធ្វើបុណ្យ សុន្ទរ៍ទាន ប៉ុន្តែនៅយប់ថ្ងៃធ្វើបុណ្យនោះ ស្រាប់តែគេបានឃើញព្រលឹងនាងឈរនៅមាត់ទន្លេរបំពេរកូនរងចាំប្តី ទើបធ្វើអោយអ្នកស្រុកភ័យខ្លាចរត់ចោលស្រុកភូមិស្ទើតែអស់។
នៅទីបំផុត នាយម៉ាក បានវិលត្រឡប់មកកាន់ភូមិរបស់គេវិញ។ គេសប្បាយចិត្តណាស់ពេលដែលបានជួបប្រពន្ធនិងកូនគួរអោយស្រលាញ់ តែអ្នកស្រុកវិញពិតជាភ័យតក់ស្លុតយ៉ាងខ្លាំង ក៏មានអ្នកខ្លះខ្សិបប្រាប់រឿងពិតដល់គាត់ តែដំបូងគាត់មិនជឿនោះទេ ថែមទាំងខឹងនឹងគេទៀតផង តែក្រោយមកទើបគាត់រកឃើញថា ប្រពន្ធរបស់គាត់គឺជាខ្មោចពិតមែន ទើបគាត់ភ័យរត់ទៅពួននៅឯវត្ត។ នាងណាតបានតាមរកប្តី ស្រែកហៅប្តីនៅខាងក្រៅរបងវត្ត ព្រោះមិនអាចចូលទៅបានរហូតកើតជាកំហឹង ក៏ធ្វើបាប់អ្នកស្រុកភូមិអោយកើតកោឡាហលគ្រប់គ្នា។
តាមការស្រាវជ្រាវ…
លោក Anek Nawikamul ជាអ្នកប្រវត្តិសាស្រ្តថៃ បានស្រាវជ្រាវរឿងនេះ ហើយបានរកឃើញអត្ថបទមួយនៅចុះផ្សាយក្នុងកាសែត Siam Praphet ដែលសរសេរដោយ K.S.R. Kularb ចុះថ្ងៃទី 10 ខែមីនា ឆ្នាំ 1899 ។ Kularb បានអះអាងថា រឿងរបស់ Mae Nak គឺផ្អែកទៅលើជីវិតរបស់ Amdaeng Nak (Amdaeng Nak, ‘Mrs Nak’) ដែលជាកូនស្រីរបស់មេឃុំ Phra Khanong ឈ្មោះថា Khun Si ។ Amdaeng Nak បានស្លាប់ពេលនាងមានផ្ទៃពោះ។ កូនប្រុសរបស់នាង ដោយបារម្ភថាឪពុកអាចនឹងរៀបការម្ដងទៀត ហើយមរតករបស់គាត់បានចែករំលែកជាមួយម្ដាយចុងរបស់គាត់ គាត់ក៏បានបង្កើតរឿងខ្មោចលងឡើង ដោយគាត់បានស្លៀកពាក់ខោអាវនារី ហើយឈរនៅមាត់ទន្លេ គប់ដុំថ្ម ពេលមានអ្នកជិះទូកឆ្លងកាត់ ធ្វើឱ្យមនុស្សមើលឃើញ និងគិតថាវាជាខ្មោចរបស់នាងណាក់។ Kularb ក៏បានលើកឡើងថា ប្តីរបស់នាង Nak គឺឈ្មោះ Chum មិនមែន Mak ទេ។
សព្វថ្ងៃ គេបានសាងចេតិយមួយឈ្មោះថា ចេតិយនាងណាត (ភាសាថៃថា ម៉ែណាក់) នៅក្នុងវត្តមហាបុត្រ ស្ថិតនៅបណ្តោយដងទន្លេប្រាខានុង (Phra Khanong) សង្កាត់ សួនលួង ទីក្រុងបាងកក៕
